Meloch Maksymilian, pseud. Anna Falkowska (1905–1941), historyk, archiwista. Ur. 2 VIII w Radomiu, był synem Henryka Hipolita, lekarza, i Reginy z Gliksmanów. W Radomiu też uczęszczał do gimnazjum; jako uczeń bywał na wykładach Uniwersytetu Robotniczego i czytał literaturę marksistowską. W czasie zdawania matury w r. 1924 został aresztowany pod zarzutem udziału w Związku Młodzieży Komunistycznej; na dalsze egzaminy policja doprowadzała go z więzienia, świadectwo dojrzałości wydano mu z kilkumiesięcznym opóźnieniem. Powtórnie aresztowany w r. 1926 pod zarzutem działalności komunistycznej, już jako student Uniw. Warsz., wyszedł z więzienia po kilku miesiącach śledztwa. Na Uniwersytecie M. studiował historię pod kierunkiem W. Tokarza. W r. 1931 uzyskał magisterium, w r. 1937 doktorat. W l. 1935–9 był zatrudniony jako archiwista w Archiwum Miejskim w Warszawie. W r. 1936 na 50-lecie procesu «Proletariatu» zamieścił w „Głosie Współczesnym”, pod nazwiskiem Anna Falkowska, artykuł pt. Ruch robotniczy przed powstaniem I Proletariatu. W r. 1937 w „Przeglądzie Socjologicznym” ogłosił pionierską rozprawę: Ruch strajkowy w Królestwie Polskim 1870–1886 z konkluzją, że w latach tych «Proletariat był jedynym czynnikiem walki w Królestwie po upadku powstania». Na druk dysertacji doktorskiej: Sprawa włościańska w powstaniu listopadowym (W. 1939) wyłożył z własnej kieszeni 900 zł. We wrześniu 1939 opuścił Warszawę; w ciągu n. r. pełnił funkcje wicedyrektora Archiwum Obwodowego w Białymstoku. W czerwcu 1941, w pierwszych dniach hitlerowskiej inwazji na Związek Radziecki, wyruszył na wschód i odtąd słuch po nim zaginął.
Ze szkoły Tokarza wyniósł M. rzetelność badawczą i dociekliwość w kwerendzie źródłowej, zużytkował je zaś dla studiów nad problematyką klasową polskich dziejów porozbiorowych. Już w pracy magisterskiej: Warszawa w pierwszych dniach powstania listopadowego („Studia z dziejów Warszawy 1830–1831”, W. 1937) położył nacisk na sytuację materialną plebsu warszawskiego, na lęk przed tłumem, jako istotny czynnik kształtujący nie tylko postawę klas posiadających, ale i rewolucjonistów szlacheckich. Monografia o sprawie włościańskiej w powstaniu listopadowym była pierwszym źródłowym opracowaniem tematu, uwzględniającym zarówno przebieg odnośnej dyskusji w prasie i w sejmie, jak też zachowanie się chłopów w obliczu rewolucji i wojny. Rzecz napisana z talentem, politycznie zaangażowana, wolna była jednakże od demagogicznych przejaskrawień; wznowiona po wojnie, torowała drogę historiografii marksistowskiej na odcinku XIX w. Od problematyki ruchów narodowowyzwoleńczych (por. też wczesny przyczynek: Wstąpienie ks. Józefa Poniatowskiego do wojska w 1794 r., 1933) przeszedł M. do pionierskich badań nad początkami ruchu robotniczego. Dał w tym zakresie 3 szkice: Strajk w Warszawie w 1824 r. (1935), Ruch strajkowy w Królestwie Polskim w l. 1870–1886 (1937), Z dziejów ruchu robotniczego w połowie XIX w. w Królestwie Polskim (1939). Na podstawie archiwaliów nie znanych przed nim badaczom odtwarzał M. metody wyzysku kształtującej się polskiej klasy robotniczej oraz pierwsze, żywiołowe próby jej klasowego oporu. Studia te zachowały swą wartość także w powojennych latach, nie tylko ze względu na wykorzystane w nich, dziś zaginione źródła, ale i na metodycznie trafne spostrzeżenia. Zostały one pośmiertnie zebrane i ponownie wydane w tomie: M. M., Studia historyczne (W. 1958).
Z żony Wandy z Goldmanów pozostawił córkę Katarzynę.
Fot. w posiadaniu rodziny; – Reedycja pism M-a: Sprawa włościańska w powstaniu listopadowym, W. 1948, Z przedmową N. Gąsiorowskiej; Studia historyczne, W. 1958, Z przedmową N. Assorodobraj, R. Gerbera i H. Jabłońskiego; – Kuropieska J., Wspomnienia dowódcy kompanii, W. 1971 s. 25, 73; – Informacje rodziny.
Stefan Kieniewicz